hals på ett segel

* * *

(gen. háls, pl. hálsar), m.

1) neck; taka höndum um háls e-m, to embrace one; beygja háls fyrir e-m, to bend the neck to one; liggja e-m á hálsi fyrir e-t, to reprove, blame one for; standa á hálsi e-m to put the foot on one’s neck;

2) bow of a ship or boat (Hýmir reri í hálsinum fram);

3) the front-sheet (tack) of a sail;

4) the end of a rope;

5) the tip of a bow (hann dregr svá bogann, at saman þótti bera hálsana);

6) ridge, hill;

7) pl., góðir hálsar, good men! fine fellows!.

* * *

m., prop. hals, [Goth., A. S., etc. hals; North. E. hause; cp. Lat. collum]:—the neck; dúkr á hálsi, Rm. 16; bjartr háls, 26, Fms. viii. 77; falla um háls e-m, to fall on one’s neck, embrace one, Luke xv. 20; leggja hendr um háls e-m, or taka höndum um háls e-m, id., Nj. 10, passim: phrases, beygja háls fyrir e-m, to bend the neck to one, Fms. ix. 446; liggja e-m á hálsi, to hang upon one’s neck, i. e. to reprove one, xi. 336, O. H. L. 36; standa á hálsi e-m, to put the foot on one’s neck, Hkv. 2. 28; and more mod., tapa hálsi, to forfeit one’s neck, Rétt. 61.

COMPDS: hálsbeina, hálsbjörg, hálsbólga, hálsbrotna, hálsdigr, hálsfaðma, hálsfaðman, hálsfang, hálsfengja, hálsgjörð, hálshögg, hálshöggva, hálsjárn, hálsklútr, hálslangr, hálslausn, hálsliðr, hálsliðamjúkr, hálsmen, hálssár, hálsslag, hálsspenna, hálsstefni, hálsstig, hálsstuttr.

B. Metaph.,

I. naut. part of the forecastle or bow of a ship or boat, (höfuð, barki, háls, the head, weasand, neck, are all naut. terms); Hýmir reri í hálsinum fram, Edda 35; Þórðr Köttr sat á hálsi ok hélt vörð, Ísl. ii. 76; reri Þormóðr í hálsi en Þorgeirr í fyrir-rúmi en Grettir í skut, Grett. 125; Þorkell reri fram í hálsi en Þórðr í miðju skipi, Falgeirr í austr-rúmi, Fbr. 158; hence háls-rúm, n. = háls, Fms. ii. 252. 2. the front sheet of a sail, the tack of a sail, (cp. Swed. hals på ett segel):—Edda (Gl.) distinguishes between hefill (q. v.), háls, hanki, höfuðbendur ( stays); þá kom áfall svá mikit at frá laust vígin ok hálsana báða (brustu báðir hálsar in the verse), Fas. ii. 77; en ef sax brotnar, bæti tvær ertogar, ok svá fyrir háls hvern, ok svá tvær ertugar, N. G. L. ii. 283: in mod. usage, in tacking, the foresheet is called háls, the other skaut,—háls heitir á seglum skautið eðr skaut-klóin ( sheet clew) hvor um sig, sú er niðr liggr í hornunum, ok venjulega er fest í skipinu þar sem hentast þykkir fram eðr aptr, svo sem nú kalla sjómenn horn segla þau sem niðr horfa hvort sem aptr eptir skipinu er borit og þar fest, skaut (i. e. sheet), en hitt seglsins horn, sem fram eptir skipinu borit verðr, háls (i. e. tack), Skýr. 214. hálsa-skaut, n. pl. the front sheet, the tack, Vtkv.

II. the end of a rope; þar sem jörðin lægist millum hálsanna, leitar vaðrinn at jörðunni, Fms. xi. 441.

2. the tip of a bow to which the string is attached, Gr. κορώνη; þeir höfðu handboga, en jörðin var svá blaut, at bogahálsinn beit í jörðina niðr, Al. 142; báðir hrukku í sundr bogahálsarnir, Fas. ii. 88; hann dregr svá bogann, at saman þótti bera hálsana, Fb. iii. 406.

3. one end of a drag-net (net-háls).

4. the neck of a bottle, mod.

III. the phrase, góðir hálsar, fine fellows! good men! is almost synonymous with drengr, q. v.; no doubt analogous to frjáls, frihals, see p. 174, qs. freemen, gentlemen; vil ek nú biðja yðr, góðir hálsar! at þér leggit til þat er yðr þykkir ráðligast, Sturl. iii. 71; séð nú, góðir hálsar! Fms. viii. 116; gefit til gott ráð, góðir hálsar! Stj. 437; hugsit um, góðir hálsar! 460; munda ek heldr þegja, góðir hálsar! Al. 97; sigrat hafit ér Serki, góðir hálsar! 119.

IV. a hill, ridge, esp. in Icel. of the low fells dividing two parallel dales, cp. Lat. collis, Nj. 21, Eg. 544, Hrafn. 7, 11, Al. 93, Róm. 134, very freq.: as also in local names, Háls, Hálsar, Glýstaða-háls, Reynivalla-háls, Landn.: háls-brún, f. the edge of a hill, Eb. 176; cp. Fr. col.

V. a pr. name, Landn.